Τι μπορεί να συμβαίνει, αν νιώθετε εξάντληση που δεν περνά με τον καλό ύπνο

Νιώθετε εδώ και καιρό εξαντλημένοι μετά από οποιαδήποτε σωματική ή νοητική προσπάθεια και η κόπωσή σας δεν υποχωρεί με τον καλό ύπνο το βράδυ; Αν ναι, συμβουλευθείτε τον γιατρό σας, διότι ενδέχεται να πάσχετε από χρόνια κόπωση – μία κατάσταση που είναι πολύ πιο συχνή απ’ όσο νόμιζαν έως τώρα οι επιστήμονες.

Σύμφωνα με νέα δεδομένα που δημοσίευσαν τα ομοσπονδιακά Κέντρα Ελέγχου & Προλήψεως των Ασθενειών (CDC) των ΗΠΑ, περισσότερο από το 1,3% του ενήλικου πληθυσμού πάσχει από σύνδρομο χρόνιας κόπωσης. Το ποσοστό αυτό είναι υψηλότερο απ’ ό,τι έδειχναν τα έως τώρα επιδημιολογικά δεδομένα.

Τα δεδομένα βασίζονται σε μελέτη με 57.133 ενήλικες συμμετέχοντες. Η μελέτη διεξήχθη την διετία 2021-2022. Οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν εάν είχαν διαγνωστεί ποτέ με σύνδρομο χρονίας κοπώσεως και εάν πάσχουν ακόμα. Το 1,3% απάντησαν θετικά και στις δύο ερωτήσεις. Οι γυναίκες ασθενείς ήταν σχεδόν διπλάσιες από τους άνδρες (1,7% έναντι 0,9% αντιστοίχως).

Τα περιστατικά ήταν συχνότερα στις ηλικίες 50-69 ετών, αν και το σύνδρομο μπορεί να προσβάλλει άτομα όλων των ηλικιών. Πιο αναλυτικά, ανά ηλικιακή ομάδα από χρόνια κόπωση έπασχε:

• Το 0,7% στις ηλικίες 18-39 ετών
• Το 1,2% στις ηλικίες 40-49 ετών
• Το 2% στις ηλικίες 50-59 ετών
• Το 2,1% στις ηλικίες 60-69 ετών
• Το 1,4% από τα 70 έτη και πάνω

Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι «το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης δεν είναι μία σπάνια διαταραχή», δήλωσε η Dr. Elizabeth Unger, διευθύντρια του Κλάδου Χρόνιων Ιογενών Νόσων (CVDB) στο Εθνικό Κέντρο Αναδυόμενων & Ζωονοτικών Λοιμωδών Νόσων των CDC.

Πώς εκδηλώνεται

Το σύνδρομο χρονίας κοπώσεως (αποκαλείται επίσης μυαλγική εγκεφαλομυελίτιδα) «είναι μία πολύπλοκη, πολυσυστηματική ασθένεια, που χαρακτηρίζεται από κόπωση που περιορίζει τις δραστηριότητες», αναφέρουν οι ειδικοί των CDC.

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι οι πάσχοντες δεν έχουν μία απλή κούραση. Έχουν μία ακραία εξάντληση, κατά τον Dr. Eric Ascher, επίκουρο καθηγητή Οικογενειακής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή Zucker του Πανεπιστημίου Hofstra, στη Νέα Υόρκη.

Η εξάντληση αυτή εκδηλώνεται μετά την σωματική καταπόνηση, αλλά και από την νοητική προσπάθεια. Επιπλέον, ο ύπνος δεν είναι αρκετός για να τονωθούν οι πάσχοντες, οι οποίοι παρουσιάζουν επίσης:

• Προβλήματα με τη μνήμη τους
• Αλλαγές στο σωματικό βάρος
• Ακραίο συναισθηματικό στρες
• Πονοκεφάλους
• Πόνους στους μυς

Επειδή, όμως, ανάλογα συμπτώματα προκαλούν και άλλες καταστάσεις, η διάγνωση του συνδρόμου συχνά είναι δύσκολη.

Σύμφωνα με τα CDC τρία είναι τα βασικά συμπτώματα, που θέτουν τη διάγνωση:

1. 6 ή περισσότεροι μήνες από έντονη κόπωση, σε συνδυασμό με σημαντικά μειωμένη ικανότητα διεκπεραιώσεως δραστηριοτήτων που έως πρότινος ήταν ρουτίνα
2. Επιδείνωση της κόπωσης μετά από σωματική ή νοητική δραστηριότητα. Η κατάσταση αποκαλείται κακουχία εκ προσπάθειας (post-exertional malaise – PEM). Οι πάσχοντες την περιγράφουν συχνά ως «κατάρρευση» που τους κάνει να μένουν για μέρες στο κρεβάτι. Μπορεί να παρατηρηθεί ακόμα και μετά από κάτι απλό, όπως το να πάνε για ψώνια ή να κάνουν ένα ντους.
3. Δυσκολίες στον ύπνο, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται να μην νιώθουν λιγότερο κουρασμένοι μετά από έναν πλήρη ύπνο το βράδυ

Οι ασθενείς με χρόνια κόπωση μπορεί να έχουν και προβλήματα:

• Σκέψης και μνήμης (θολωμένο μυαλό) ή
• Επιδείνωση συμπτωμάτων όπως ζάλη, ίλιγγος και τάση λιποθυμίας, όταν σηκώνονται ή κάθονται

Που οφείλεται

Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμα την ακριβή αιτία του συνδρόμου χρονίας κοπώσεως. Ξέρουν όμως ότι μπορεί να εκδηλωθεί μετά από ιογενείς ή βακτηριακές λοιμώξεις και ότι μπορεί να σχετίζεται με:

• Γενετικούς παράγοντες
• Χρόνιες ή αυτοάνοσες νόσους
• Σωματικό ή συναισθηματικό τραυματικό γεγονός

Η χρόνια κόπωση μπορεί να εκδηλωθεί μετά από λοιμώξεις με κάθε είδους ιός όπως ο απλός έρπης, ο δάγκειος πυρετός, ο ιός Epstein-Barr και εσχάτως ο κορωνοϊός, αναφέρει ο Dr. Hector Bonilla, αναπληρωτής καθηγητής Λοιμωδών Νόσων στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ.

Δεδομένου ότι δεν είναι γνωστή η ακριβής αιτία, η αντιμετώπιση περιορίζεται στη διαχείριση των συμπτωμάτων που προκαλεί. Οι γιατροί μπορεί λ.χ. να χορηγήσουν φάρμακα για τους πόνους στο σώμα και τον ύπνο. Μπορεί επίσης να προτείνουν γνωστική συμπεριφορική θεραπεία για να μειωθεί το ψυχικό στρες των πασχόντων και φυσικοθεραπεία για να ανακουφιστεί το σώμα τους, λέει ο Dr. Ascher.

Φωτογραφία: iStock